Μπασιάς

Επώνυμο οικογένειας εθνικών αγωνιστών από το Απανωχώρι της Κρήτης. 1. Αντώνιος ή Μπασιαδαντώνης (; – 1817). Εγγονός ή ανιψιός του Σταμάτη (βλ. 13.). Το 1770 σκότωσε δύο ένοπλους γενίτσαρους, επειδή τον ανάγκασαν να εκτελέσει κάποια αγγαρεία. Έπειτα πήρε τα όπλα τους και ανέβηκε στα βουνά, όπου, επικεφαλής πολλών συμπατριωτών του, τρομοκρατούσε τους Τούρκους του Σελίνου. Έπεσε όμως σε τουρκική ενέδρα και θανατώθηκε το 1817. 2. Αντώνιος (1822 – 1867). Γιος του Νικόλαου (βλ. 11.). Διακρίθηκε ως οπλαρχηγός στις επαναστάσεις του 1858, 1866-69, 1878, 1889 και 1896-97. 3. Αντώνιος. Γιος του Κωνσταντίνου (βλ. 9.). Ήταν οπλαρχηγός στην επανάσταση του 1896-97. Διακρίθηκε κυρίως στην επίθεση εναντίον των Τούρκων, οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί στην Κάντανο. Μετά τη συνθηκολόγηση των Τούρκων που βρίσκονταν εκεί, και ενώ τους συνόδευε στο Παλιό Χωριό για να επιβιβαστούν σε πλοία που είχαν καταπλεύσει για να τους παραλάβουν, τραυματίστηκε σοβαρά από οβίδα από τον βομβαρδισμό, τον οποίο άρχισαν εναντίον των Ελλήνων τα ευρωπαϊκά πολεμικά πλοία. 4. Βαρδής (1835 – ;). Στην επανάσταση του 1866-69 διακρίθηκε ως οπλαρχηγός Κισάμου. 5. Γεώργιος. Διακρίθηκε ως οπλαρχηγός κατά την επανάσταση του 1894-96. 6. Εμμανουήλ (1822 – 1871). Διακρίθηκε ως οπλαρχηγός στην επανάσταση του 1858 και κυρίως σε εκείνη του 1866-69. Τραυματίστηκε σοβαρά σε μάχη στον Θέρισο (1867) και πέθανε από τα τραύματα του 4 χρόνια αργότερα. 7. Θεόδωρος (1824 – 1910). Οπλαρχηγός, αδελφός του Εμμανουήλ (βλ. 6.). Πήρε μέρος στις κρητικές επαναστάσεις του 1858, 1866-69, 1878, 1889 και 1896-97. 8. Ιωάννης. Ήταν οπλαρχηγός της επαρχίας Σελίνου στην επανάσταση του 1894-96. 9. Κωνσταντίνος (1826 – 1916). Γιος του Νικόλαου (βλ. 11.). Ήταν ένας από τους πρώτους υποκινητές και τους κυριότερους αρχηγούς της επανάστασης του 1858. Από τότε πρωτοστατούσε σε κάθε επαναστατική επιχείρηση στην Κρήτη. Η μεγάλη του όμως δραστηριότητα σημειώθηκε στην επανάσταση του 1866-69, κατά την οποία διετέλεσε οπλαρχηγός της επαρχίας του και διακρίθηκε σε πολλές μάχες για τη σύνεση, τη στρατιωτική εμπειρία και τον ηρωισμό του. Επίσης διακρίθηκε ως αρχηγός στις επαναστάσεις του 1878, του 1889 και του 1896-97. Το 1901 διορίστηκε πρόεδρος επιτροπής για την αξιολόγηση των θυσιών των αγωνιστών. 10. Μάρκος. Οπλαρχηγός. Διακρίθηκε για την ανδρεία του στις επαναστάσεις του 1821, του 1841 και του 1858. 11. Νικόλαος. Οπλαρχηγός, γιος του Σταμάτιου (βλ. 13.). Διακρίθηκε στις επαναστάσεις του 1821, του 1841 και του 1858. 12. Νικόλαος (; – 1917). Γιος του Κωνσταντίνου (βλ. 9.). Διακρίθηκε, ως οπλαρχηγός, στην επανάσταση του 1896-97, κατά την οποία αντιπροσώπευε συνήθως ως πληρεξούσιος, την επαρχία του στις επαναστατικές συνελεύσεις. 13. Σταμάτιος (1728 – 1770). Όταν άρχισε η επανάσταση του 1770, μαζί με πολλούς άλλους συγχωριανούς του, πήγε στα Σφακιά και πήρε μέρος στις μάχες που έγιναν εκεί. Μετά την αποτυχία της επανάστασης, αναγκάστηκε να καταφύγει με άλλους αγωνιστές σε ένα σπήλαιο, το οποίο βρισκόταν κοντά στην Ανώπολη για να αποφύγει τους Τούρκους, αλλά οι τελευταίοι ανακάλυψαν το κρησφύγετο τους και πολιόρκησαν τη σπηλιά. Οι πολιορκημένοι αποπειράθηκαν να διαφύγουν, αλλά έπεσαν όλοι κατά την έξοδο. Από τότε η σπηλιά ονομάζεται «σπήλιος του Μπασιά». 14. Σταμάτιος (1830 – 1869). Ως οπλαρχηγός πήρε μέρος στην επανάσταση του 1858 και σε εκείνη του 1866-69. Διακρίθηκε για το οργανωτικό του πνεύμα και την ανδρεία του.